Spectacular skate returns to North Sea

~~ scroll naar beneden voor Nederlands ~~

Vulnerable

The status of various fish species in the North Sea has only been tracked in a systematic way since 1970. Commercially fished species had already declined sharply by then. To analyze older data, the researchers had to fall back on various historical sources. These showed that the numbers of skate now being caught off the north coast of Scotland are notg even close to the numbers of the past. In the central and southern part of the North Sea there are still very few skates. That is one of the reasons the skate remains on the Red List of threatened species as ‘critically endangered’.

Shrimpers

The flat, brown skate is a ray that lives at the bottom of the sea. With its mouth on the underside, it mainly catches shrimp. Prey was also the subject of the study. "From four hundred, somewhat smaller specimens from the NIOZ collection, we examined the stomach contents. We mainly found shrimp," Bom said, "although larger individuals are known to eat fish as well."
According to recent insights, 'the' skate actually consists of two different species: Dipturus intermedius, or blue skate and Dipturus batis, the flapper skate. In the North Sea, 'intermedius' is most common.

Slow reproduction

The decline of the skate in our waters most likely had to do with fishing, which targeted these large animals. Skates easily end up as bycatch in trawls as well. As trawl fishing becomes more strictly regulated, the skate gets a chance to return. "For such a large fish with slow reproduction, that return will take time," Bom knows. "But the tentative increase clearly shows that regulation of the fishery is helping to protect and hopefully one day allow vulnerable species to recover." Nowadays, it is illegal to land this endangered species. Fishermen who find a skate in their nets must put it back as quickly and carefully as possible.

Shifting baseline syndrome

Bom and van Leeuwen conducted their research at the request of the World Wildlife Fund, which wanted to know whether there is still room for iconic animals like the skate in the North Sea. The upward trend the researchers found is good news for conservationists. "But you certainly shouldn't cheer too soon," Bom believes. "We all suffer quite a bit from the shifting baseline syndrome. Everyone tends to look at the numbers from their own recent past, but then you easily forget that only a few decades before that, there were really a lot more skates around. Knowing that they mainly eat shrimp, and that there are still plenty of these in the North Sea, confirms the opportunities for these fish. There is still ecological potential for many more skates."

Spectaculaire vleet weer vaker in Noordzee te zien

De vleet is een roggensoort die met gemak een meter lang kan worden en maximaal zelfs bijna drie meter van kop tot staart. Deze spectaculaire vissoort wordt weer vaker in de Noordzee gezien. Een analyse van historische gegevens, door NIOZ-onderzoekers Anieke van Leeuwen en Roeland Bom, samen met collega’s van het Wereld Natuur Fonds en Wageningen University & Research, laat bovendien zien dat er waarschijnlijk nog veel ruimte is voor verdere groei van het aantal vleten voor onze kust. “Het is makkelijk enthousiast te worden over de stijgende aantallen vissen die we nu al zien”, zegt Bom, “maar in de eerste helft van de twintigste eeuw waren er nog heel veel meer vleten en andere iconische diersoorten.”

Kwetsbaar

De stand van verschillende vissoorten in de Noordzee wordt pas sinds 1970 op een systematische manier bijgehouden. Commercieel beviste soorten waren toen al sterk afgenomen. Voor de analyse van oudere gegevens, moesten de onderzoekers dus terugvallen op verschillende historische bronnen. Daaruit bleek dat de aantalen vleten die nu voor de noordkust van Schotland worden gevangen nog in het niet vallen bij de aantallen van weleer. In het centrale en zuidelijke deel van de Noordzee komen nog steeds maar weinig vleten voor. Mede daarom staat de vleet nog steeds op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten als ‘ernstig bedreigd’.

Garnaleneters

De platte, bruine vleet is een rog die op de bodem van de zee leeft. De bek van het dier zit aan de onderkant, waarmee hij voornamelijk garnalen vangt. Ook die prooien waren onderwerp van het onderzoek. “Van vierhonderd, wat kleinere exemplaren uit de NIOZ-collectie, hebben we de maaginhoud onderzocht. Daarbij vonden we dus met name garnalen”, aldus Bom. “Van grote individuen is bekend dat ze ook vis eten.”

Volgens recente inzichten bestaat ‘de’ vleet eigenlijk uit twee verschillende soorten: Dipturus intermedius en Dipturus batis, die in het Nederlands beide nog steeds dezelfde naam krijgen. In de Noordzee komt vooral ‘intermedius’ voor.

Trage voortplanting

De achteruitgang van de vleet in onze wateren had hoogstwaarschijnlijk te maken met de visserij, die gericht op deze grote dieren viste. Roggen van dit formaat belanden ook makkelijk als bijvangst in sleepnetten. Nu de visserij met sleepnetten steeds strenger wordt gereguleerd, krijgt de vleet een kans om terug te keren. “Voor zo’n grote vis met een trage voortplanting kan dat lang duren”, weet Bom. “Maar de voorzichtige toename laat duidelijk zien dat regulering van de visserij helpt om kwetsbare soorten te beschermen en hopelijk ooit te laten herstellen.” Het is tegenwoordig overigens verboden om deze bedreigde vissoort aan te landen. Vissers die een vleet in hun netten krijgen, moeten die zo snel en voorzichtig mogelijk terugzetten.

Verschuivende ijkpunten

Bom en van Leeuwen deden hun onderzoek op verzoek van het Wereld Natuur Fonds, dat wilde weten of er nog wel ruimte is voor iconische dieren zoals de vleet in de Noordzee. De stijgende lijn die de onderzoekers vonden, is dan ook goed nieuws voor de natuurbeschermers. “Maar je moet zeker niet te vroeg juichen”, vindt Bom. “We lijden met z’n allen behoorlijk aan het shifting baseline syndroom, ofwel ‘schuivende ijkpunten’. Iedereen is geneigd naar de aantallen uit het eigen recente verleden te kijken, maar dan vergeet je voor het gemak dat er nog maar enkele decennia daarvoor echt veel meer vleten rondzwommen. Als je weet dat ze voornamelijk garnalen eten en dat die er nog genoeg zijn in de Noordzee, dan bevestigt dat de groeikansen voor deze vissen. Er is ecologisch nog ruimte voor veel meer vleten.”

Het gezegde ‘bij de vleet …’, voor iets dat heel talrijk is, heeft overigens niets met de grote aantallen roggen uit het verleden te maken. Een vleet was ook een soort visnet, waar enorme hoeveelheden haringen – bij de vleet – mee konden worden gevangen.