Combined maps SIBES and Wadden Mosaic
Van der Heide and colleagues combined recent sampling data of two monitoring programs: SIBES for the intertidal parts of the Wadden Sea and Wadden Mosaic for the permanently submerged, subtidal parts. Also, the location of current mussel beds and seagrasses, composed from cartographic data by Wageningen Marine Research and Rijkswaterstaat, were plotted on a map of the Wadden Sea. Van der Heide: “When we project the proposed trajectory of the powerline on top this map, we see that it crosses some of the richest areas with benthic life, including several mussel beds. The plans of the architects of this power network unintentionally happen to connect almost as many biodiversity hotspots as possible.”

Diversity - expressed in number of species per soil sample - of species living in and on the mudflats in 2019. The scale runs from 2 to 18 species per sample; a total of 145 species were found.*

The preference of engineers and benthic life
The trajectory of this powerline follows the area where the currents around the Wadden Islands meet. Therefore, this is the area with the least energy in currents of water or sediments. “It makes sense that the engineers chose this area to dig in their cable. It gives the least chance of it washing to the surface. However, these are also the richest areas of biodiversity. Benthic life thrives in less dynamic areas too.”

Intertidal and below the surface
The used biodiversity data were derived from the 2019 dataset of SIBES. “In this Synoptic Intertidal Benthic Survey, we literally take samples across all the intertidal areas of the Dutch Wadden Sea”, scientific coordinator Allert Bijleveld of NIOZ explains. “The strength of this dataset is its scale in both time and place. For assessing the importance of an area, you need to compare it to other areas of the Wadden Sea. We are also able to compare it with other years, going back as far as 2008.”

The SIBES data were combined with the 2019 data of Wadden Mosaic, the first year that the subtidal areas were sampled too. “We collected 1400 samples from areas that were previously mostly a ‘black spot’ in the ecological information on the Wadden Sea”, scientific coordinator of this program, Oscar Franken of NIOZ and University of Groningen explains.

This position paper was the very first occasion where data of SIBES and Wadden Mosaic were combined. “This first estimation of biodiversity already paints a grim picture for the ecological evaluation of the projected powerline”, Van der Heide says.

[The embargo on the position paper lifts on Monday 13 September; a PDF will be uploaded here]

Geplande stroomkabel Waddenzee gaat dwars door biodiversiteitshotspots

De geplande stroomkabel 'Eemshavenroute West', die een nieuw windpark van 700 MW op de Noordzee gaat verbinden met de elektriciteitscentrale in de Eemshaven, doorkruist de Waddenzee mogelijk precies daar waar de meest biodiverse hotspots zijn gelegen. Dat concludeert Tjisse van der Heide, onderzoeker bij het NIOZ en hoogleraar kustecologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, in een position paper dat hij donderdag 16 september aanbiedt aan de Tweede Kamer.

Gecombineerde kaarten SIBES en Waddenmozaïek
Van der Heide en collega's combineerden recente bemonsteringsgegevens van twee monitoringprogramma's: SIBES voor de droogvallende delen van de Waddenzee en Wadden Mozaïek voor de permanent onder water staande delen. Ook zijn de locaties van huidige mosselbanken en zeegrassen, samengesteld uit cartografische gegevens van Wageningen Marine Research en Rijkswaterstaat, uitgezet op een kaart van de Waddenzee. Van der Heide: "Als we het voorgestelde tracé van de stroomkabel op deze kaart projecteren, dan zien we dat het enkele van de rijkste gebieden qua bodemleven doorkruist, waaronder verschillende mosselbanken. Het lijkt bijna alsof de plannen van de architecten van dit elektriciteitsnetwerk er – onbedoeld - op gericht zijn om zoveel mogelijk hotspots van biodiversiteit met elkaar te verbinden."

Voorkeur van ingenieurs én bodemdieren
Het traject van deze stroomkabel volgt het gebied waar de stromingen rond de Waddeneilanden samenkomen. Dit wantij is dus het gebied met de minste energie in stromingen van water of sedimenten. "Het is logisch dat de ingenieurs dit gebied hebben gekozen om hun kabel in te graven. Het geeft de minste kans dat hij naar de oppervlakte spoelt. Maar dit zijn ook de rijkste gebieden met de grootste biodiversiteit aan bodemdieren: benthisch leven gedijt juist in deze minder dynamische gebieden."

Intergetijdengebied en onder het oppervlak
De gebruikte biodiversiteitsgegevens zijn afkomstig uit de SIBES-dataset van 2019. "In deze Synoptic Intertidal Benthic Survey nemen we letterlijk monsters in alle intergetijdengebieden van de Nederlandse Waddenzee", legt wetenschappelijk coördinator Allert Bijleveld van het NIOZ uit. "De kracht van deze dataset is de schaal in zowel tijd als plaats. Om het belang van een gebied te kunnen beoordelen, moet je het vergelijken met andere gebieden in de Waddenzee. We zijn ook in staat om het te vergelijken met andere jaren, tot 2008 aan toe."

De SIBES-gegevens werden gecombineerd met de gegevens van Wadden Mozaïek van 2019, het eerste jaar dat ook de permanent onder water staande gebieden werden bemonsterd. "We hebben 1400 monsters verzameld uit gebieden die voorheen grotendeels niet scherp in beeld waren in de ecologische informatie over de Waddenzee", legt wetenschappelijk coördinator van dit programma, Oscar Franken van het NIOZ en de Rijksuniversiteit Groningen uit.

Dit position paper was de allereerste keer dat gegevens van SIBES en Wadden Mozaïek werden gecombineerd. "Deze eerste schatting van de biodiversiteit schetst een grimmig beeld voor de ecologische evaluatie van de geprojecteerde stroomkabel", aldus Van der Heide.

Over de kaart: Diversiteit – uitgedrukt in het aantal soorten per bodemmonster – van in en op de wadbodem levende soorten in 2019. De schaalverdeling loopt van 2 tot 18 soorten per monster; in totaal werden er 145 soorten aangetroffen. Groene en zwarte delen tonen het voorkomen van respectievelijk zeegras en mosselbanken tussen 2016 en 2021. De paarse lijn toont het oostelijk tracé; de wantijroute volgt de gesloten blauwe lijn, en de alternatieve variant de onderbroken blauwe lijn. Analyse en visualisatie: Dr. Oscar Franken (Rijksuniversiteit Groningen & NIOZ).