Afname van het percentage olieslachtoffers de afgelopen veertig jaren. In zwart: individuele jaren , in wit het vijf-jarig gemiddelde (doelstelling 10% in 2030 (OSPAR) = Logit -0.95, rode lijn) (Uit: Camphuysen 2019. A decline in oil rates consolidated)

Op grond van 60 jaar onderzoek langs het Nederlandse strand, sinds midden jaren zeventig onder leiding van NIOZ onderzoeker Dr Kees Camphuysen, kon worden vastgesteld dat het niveau van de olievervuiling nu enorm is afgenomen. Het destijds gekozen instrument was bijzonder: het percentage olieslachtoffers onder een voor olie kwetsbare zeevogelsoort, de Zeekoet.  Dit werd gedaan met behulp van talloze vrijwilligers die de moeite namen om elke dode Zeekoet te controleren op de aan- of afwezigheid van olie in de veren. Eind vorige eeuw waren vrijwel alle op onze kust aanspoelende Zeekoeten met olie besmeurd, tegenwoordig is dat hooguit een fractie. Het officiële, Europese beleidsdoel: “hooguit 10% van de Zeekoeten met olie besmeurd in 2030”, is nu al, in 2020, daadwerkelijk bereikt.

Oliebesmeuringspercentages (%) bij de Zeekoet in verschillende Noordzeelanden in de jaren tachtig van de vorige eeuw (data RSPB, Tim Stowe).

De ommekeer begon rond 1990, als gevolg van een combinatie van strengere controles op zee, educatie en aanpassingen aan schepen, nam het niveau van olievervuiling op zee steeds sneller af. Waar een wandeling op het strand nog niet zo lang geleden onmogelijk was zonder olie aan de schoenen te krijgen, is het strand nu eigenlijk altijd schoon.  Zoals altijd is het niet alles goud wat er blinkt. Nu de stranden vrij van olie zijn, valt de frequente vervuiling met bijvoorbeeld parafine, plantaardige olie en plastics eens te meer op. Ook het risico voor een olie-incident (door een aanvaring of een stranding) blijft uiteraard aanwezig.

Aantal dode Zeekoeten per kilometer strand in Nederland. In zwart: olieslachtoffers, in grijs: schone vogels. (Uit: Camphuysen 2019. A decline in oil rates consolidated. NIOZ Report for Rijkswaterstaat).

Bron:

Camphuysen C.J. 2019. A decline in oil rates consolidated: Monitoring and assessment of the proportion of oiled Common Guillemots in The Netherlands: winter 2018/19.

NIOZ Report voor Rijkswaterstaat (RWS), Centrale Informatievoorziening, BM 19.29, Royal Netherlands Institute for Sea Research, Texel.

Zeekoet met dikke teer overdekt. Foto: J.A. van Franeker)