NIOZ open dag | Programma 1 oktober 2022
Van 10.00 tot 16.00 uur zijn er demo's, lezingen en minimasterclasses en allerlei kinderactiviteiten over het waarom, hoe en wat van zeeonderzoek. De toegang is gratis. Lees hier meer over de praktische informatie.
Het programma
Klik op het programmaonderdeel om voor de details.
Doe-activiteiten, in samenwerking met Expeditie Next, geschikt voor kinderen van 6-12 jaar oud:
- Eerste hulp bij dijkdoorbraken
- Hoe beschermen biobouwers onze kust?
- Probeer een levende dijk maar eens te breken
- Verstop je op een veilige plek!
- Voedselweb: kun jij ontdekken wie wie eet?
- Zeemonsters: wat leeft er in de zeebodem
- Zeewier-lab: wat kun jij maken van zeewier?
Doe-activeiten voor jong en oud:
- Back to the future
- Komt het water ons aan de lippen?
- Duik in het onderwaterlab
- TreeReefs: perenbomen als veilige haven
- Herken jij wetenschapsontkenners als je er een ziet?
Show and tell demonstraties voor jong en oud:
- Bezoek een onderzoekschip
- Hoe doe je onderzoek op de Noordzee?
- Bekijk de kust vanuit de lucht
- Lezingen van NIOZ onderzoekers
- Oog in oog met de kleinste diertjes in het water
- Overleef je onze storm?
- Schelpen en zand in de stroomversnelling
- Zeewier heeft de toekomst
Download het programma alvast.
Let op! Het programma kan in detail nog wijzigingen.
Lezingen van NIOZ onderzoekers
Voor iedereen vanaf 12 jaar, ca. 20 minuten + vragen stellen.
- 12.00 uur Hoe voorspel je zeespiegelstijging? Aimée Slangen vertelt over haar berekeningen aan zeespiegelstijgingen die we kunnen verwachten.
- 12:30 uur Zeegras voor de bescherming van natuur en menselijk welzijn. Jeroen van de Water vertelt over oplossingen gebaseerd op de natuur.
- 13:00 uur Zeewier heeft de toekomst. Klaas Timmermans vertelt over zijn zeewieronderzoek.
- 14.00 uur The importance of mudflats. Dunia Yunes Rios speaks in English about the important role of mudflats for marine animals, the recycling of nutrients and phosphate and coastal protection.
- 14.30 uur Levende dijken. Tjeerd Bouma vertelt over de natuurlijke dijken van de toekomst.
- 15.00 uur Zeeuwse tijdmachine: de lezing. Johan van de Koppel vertelt over de inzet van virtual reality in onderzoek.
Doe-activiteiten
In samenwerking met Expeditie Next, geschikt voor kinderen van 6-12 jaar oud
Eerste hulp bij dijkdoorbraken
Het Watersnoodmuseum neemt je mee naar dijkdoorbraken in 1953. Wat betekenden die voor de inwoners van Zeeland?
Opa’s en oma’s in Zeeland kunnen het zich nog goed herinneren: de watersnoodramp van 1953, waarbij de dijken het begaven en veel mensen en dieren verdronken en hun huizen verloren. In een snelle stroomgoot doen we een dijkdoorbraak na: zo zie je hoe het water tekeergaat als een dijk doorbreekt. Maar ook hoe planten voor de dijk deze golven remmen en iedereen meer tijd geven om veilig weg te komen.
Doorlopend van 10 tot 16 uur.
Hoe beschermen biobouwers onze kust?
Speel zelf na hoe oesters en mosselen een woeste zee rustiger maken
De zee kan wild en woest zijn. Maar wist je dat oesters en mosselen de zee iets minder woest maken? Door samen te werken remmen deze schelpdieren de stroming en golven aan de kust af.
Hoe doen ze dat precies? Je kunt het met LEGO naspelen! Zo ontdek je hoe onze kust beschermd wordt door bouwende schelpdieren of helmgras.
Doorlopend van 10 tot 16 uur.
Probeer een levende dijk maar eens te breken
Hoe kan de natuur ons helpen om Nederland te beschermen tegen overstromingen? Kijk in het klein hoe een levende dijk werkt en het water kan tegenhouden!
Een levende dijk is een dijk waar planten voor groeien. Deze begroeiing beschermt de dijk en de dorpen en steden die erachter liggen. Zelf testen hoe dat werkt? Bouw een levende dijk met LEGO en laat er echte golven op los.
Doorlopend van 10 tot 16 uur.
Tentjes in zee - Verstop je op een veilige plek!
Waar zou jij je verstoppen als je een visje was? Kruip zelf in de tent en ontdek wie er allemaal wonen.
Waar zou jij je verstoppen als je een visje was? In Zeeland zijn geen koraalriffen zoals in Australië of de Cariben, maar is de zeebodem vlak en kaal. Onderzoekers bedachten iets slims! Ze maakten van oude perenbomen een soort tentjes op de zeebodem waar jonge dieren veilig zijn: boomriffen.
Kom ze bekijken en knutselen in de boomriftent.
Doorlopend van 10 tot 16 uur.
Voedselweb: kun jij ontdekken wie wie eet?
Bouw je eigen voedselweb
In de natuur is het altijd eten, en gegeten worden. Maar wie eet dan precies wie in het voedselweb? En welke soorten zijn het meest belangrijk?
Speel het voedselweb-spel samen met onderzoekers. Ontdek zelf wat er gebeurt met de voedselketen als je te veel vissen vangt of als er een diersoort uitsterft. Krijg je dan opeens heel veel van een andere diersoort? En wat gebeurt er met het voedselweb rond windmolens die in de zee staan? Mosselen wonen graag op de voet van deze windmolens.
Kijk ook in het aquarium. Kun jij de dieren van de Noordzee daarin ook vinden?
Doorlopend van 10 tot 16 uur.
Zeemonsters: wat leeft er in de zeebodem
Laarzen aan en gaan!
In zee krioelt het van de vreemdste wezentjes. De meest zie je niet meteen, zo klein zijn ze. Wil jij ze toch zien? Kom dan langs in het lab om door de microscoop te kijken wie er allemaal in het water wonen.
Ben je niet vies van een beetje modder? Neem je laarzen mee! Tussen 12 en 15 uur is het laag water. En dat komt goed uit, want dan kan je zelf op de zeebodem op zoek naar dieren en schelpen. Samen met de wetenschappers doe je echt onderzoek: wat zit er allemaal in het zand verstopt?
Elk half uur vanaf 12 tot ongeveer 16 uur (afhankelijk van het getij).
Maximaal 10 kinderen per keer.
Schrijf je in voor deze activiteiten bij de informatiebalie
Zeewierlab: wat kun jij maken van zeewier?
a) Hoe maak je snoep met zeewier?
b) Kleur je piratenlap met zeewier
Wist je dat je zeewier voor hartstikke veel dingen kan gebruiken? Je kan het eten als sla of sushi en het zit al in allerlei producten zoals ijs, make-up en tandpasta.
Ontdek in het Zeewierlab wat je allemaal kan met zeewier en maak je eigen zeewierproduct: verf een lapje stof met zeewier of maak zeewiersnoepjes.
Elk half uur vanaf 10:30 tot 16 uur.
Maximaal 10 kinderen per activiteit. Schrijf je in voor deze activiteiten bij de informatiebalie.
Doe-activiteiten voor jong en oud
Back to the Future
Oude natuur als toekomstbeeld
Reis naar het verleden, of de toekomst, en zie hoe een klimaatbestendig ecosysteem eruit ziet. Neem de rode pil, en reis naar Wemeldinge in het jaar 1100. Neem de blauwe pil, en reis naar de Biesbosch in 2050.
Gebaseerd op de wiskundige modellen van onze onderzoekers is het landschap gereconstrueerd waarin de eerste Zeeuwen leefden. Met behulp van de laatste Virtual Reality technieken kun je er naar toe. Kom langs en bezoek het verleden of de toekomst met je eigen telefoon.
Doorlopend van 10 tot 16 uur.
Komt het water ons aan de lippen?
Zeespiegelstijging is voor Nederland, en Zeeland in het bijzonder, een van de belangrijkste gevolgen van klimaatverandering vanwege onze lage ligging. Maar wat zijn nu precies de oorzaken van zeespiegelstijging? En hoe voorspel je hoe hoog de zeespiegel wordt? Speel zelf eens met de modellen die de zeespiegel voorspellen en ontdek waarom Nederland wel of niet kan overstromen in 2100.
Doorlopend van 10 tot 16 uur.
Zeedieren en waterplanten moeten zich opnieuw vestigen als mensen ergens een bouwwerk in het water maken, zoals een dijk. En wat vinden ze fijner? Een zandbodem, stenen, of stenen met zand? Dat wordt hier getest in een levensgroot experiment.
Alle bakken bevatten verschillende dijkbekledingen. Met onderwaterkijkers en zoekkaarten kun je ontdekken wat erop is gaan groeien en welke dieren er zijn gaan wonen. Laat je verrassen door krabben, vissen en kleine garnaaltjes.
Doorlopend van 12 tot 16 uur (als het water laag genoeg staat).
Er is een maximum aantal laarzen voor volwassenen beschikbaar. Misschien moet je dus even op elkaar wachten.
TreeReefs: perenbomen als veilige haven
Nieuwe riffen bouwen met perenbomen
De afgelopen eeuw zijn veel riffen in de Waddenzee en Noordzee verdwenen. Riffen zijn heel belangrijk voor vissen omdat ze zich daar kunnen verschuilen. Daarom moeten we riffen herstellen, maar hoe doe je dat? Het NIOZ startte een studie naar de ecologische waarde van TreeReefs, experimentele riffen gemaakt door onderwater bomen te plaatsen.
Waarom? Iedereen die aan een koraalrif denkt, ziet heel veel vissen voor zich. Eenzelfde beeld zie je rondom scheepswrakken op de Noordzee. Deze voorbeelden tonen hoe belangrijk het is om je als vis goed te kunnen verstoppen voor jagers, die je willen opeten.
Doorlopend van 12 tot 16 uur (als het water laag genoeg staat).
Er is een maximum aantal laarzen voor volwassenen beschikbaar. Misschien moet je dus even op elkaar wachten.
Herken jij wetenschapsontkenners als je er een ziet?
Speel Rode Haringen met Scouts4Science & Cranky Uncle
We kennen allemaal wel een knorrige oom (of tante), een zogenaamde ‘Cranky Uncle’, die denkt dat hij (zij) het beter weet dan alle wetenschappers van de wereld. Iemand die bijvoorbeeld beweert dat het klimaat niet verandert. Daarbij nemen Cranky Uncles vaak een loopje met de logica. Of ze leiden je af van wat belangrijk is met ‘rode haringen’.
Speel samen met Scouts4Science het spel ‘Rode Haringen’. Dat is dé allerbeste manier om te snappen welke trucjes en drogredenen zo’n wetenschapsontkenner gebruikt om jou te overtuigen. Als je iemand wilt betrappen op vals spelen met kaarten, moet je eerst leren hóe je vals kunt spelen met kaarten. Wordt daarom zelf een beetje knorrig!
Doorlopend van 10 tot 16 uur.
Show and tell, demonstraties voor jong en oud
Bezoek een echt onderzoekschip
Veel zeeonderzoek kan alleen gedaan worden vanaf een onderzoekschip - een Research Vessel (RV) in het Engels. Bezoek de RV Navicula, het onderzoekschip voor onderzoek langs de Nederlandse kust, in Zeeland en de Waddenzee. De bodem is vlak dus het schip kan voor onderzoek veilig droogvallen op een zandbank.
Wist je dat er een nieuw schip gebouwd wordt voor onderzoek in Zeeland en de Waddenzee? De RV Wim Wolff zal in 2023 in gebruik genomen worden. Aan boord kun je zien hoe die eruit gaat zien.
Doorlopend van 10 tot 16 uur.
Let op! Soms moet je even wachten. Er is een maximum aantal bezoekers dat tegelijk aan boord kan gaan. En de bemanning is soms even bezig met het aanpassen van de toegang tot het schip in verband met het getij.
Hoe doe je onderzoek op de Noordzee?
Om zeeonderzoek te doen, moeten onderzoekers de zee op met onderzoeksapparatuur. Ze zinken sensoren af, tellen plankton met onderwatercamera's en nemen monsters van het water en de zeebodem. Soms op kilometers diepte. De speciale apparatuur moet tegen zout, kou en grote waterdruk kunnen en toch heel precies meten. Onderzoekers en technici geven uitleg bij een aantal zeegaande apparaten die ze veel gebruiken op de Noordzee en zelfs de Atlantische oceaan.
Doorlopend van 10 tot 16 uur.
Bekijk de kust vanuit de lucht
Drones maken monitoringswerk makkelijker en beter. In no-time zijn unieke beelden beschikbaar. Met behulp van speciale camera’s worden hoogtekaarten gemaakt en patroonvorming van planten en geulen in kaart gebracht.
Schorren en slikken dempen de stroming en golven tijdens hoog water of stormen. Door de combinatie van een speciale camera onder een drone en de data van 3D laserscanners bestuderen onderzoekers hoe een kaal stuk slik langzaam begroeid raakt. Zo valt te voorspellen waar planten de beste kans hebben om te groeien en te overleven. Ook maakt deze informatie de aanleg van nieuwe schorren kansrijker, zodat ze meer dijken kunnen beschermen.
Onderzoeker Daphne vd Wal geeft elk half uur een presentatie over de inzet van drones en satellieten in kustonderzoek.
Doorlopend van 10 tot 16 uur.
Oog in oog met de kleinste diertjes in het water
Wist je dat elke liter zeewater vol zit met piepkleine diertjes? Nauwelijks groter dan 1 millimeter zijn deze zwevende diertjes, het zoöplankton, een onmisbare schakel in het voedselweb, omdat ze door veel grotere zeedieren, zoals vissen, worden gegeten. Tijdens de open dag heb je de unieke kans om oog in oog te staan met zoöplankton uit de Oosterschelde! Lees meer over het project.
Doorlopend van 10 tot 16 uur.
Schorren voor een dijk dragen bij aan kustbescherming. Maar een schor heeft deze functie alleen als het een stabiele bodem heeft. Daarom willen we weten hoe een schorbodem eruit ziet na een storm met hoge stroomsnelheden. De Fast Flow Flume (snelle stroomgoot) van het NIOZ kan gebruikt worden om dit te testen. Kijk zelf hoe stukken schorbodem in de flume worden geplaatst die we vervolgens blootstellen aan enorme waterkrachten.
Doorlopend van 10 tot 16 uur.
Schelpen en zand in de stroomversnelling
De stijgende zeespiegel dwingt ons om de kust steeds beter te verdedigen. De kust van Nederland wordt op haar plek gehouden door zandsuppleties: extra zand wordt opgespoten op plekken waar de kust afslijt (erodeert) door de zee. Om dat effectiever te doen, willen we weten waar het zand heengaat. Dat hangt niet alleen af van de zeestroming, maar ook van hoe de zeebodem eruitziet en of er veel schelpen aanwezig zijn.
In deze ronde stroomgoot, een mix van een wildwaterbaan en golfslagbad, bekijken we hoe zandtransport precies verandert als er schelpen zijn. We maken stroming en golven en kijken wat er gebeurt met schelpen van verschillende vormen, bijvoorbeeld lange scheermessen of ronde strandschelpen. Bekijk zelf hoe dit in zijn werk gaat: houden schelpen het zand beter vast als het gaat stormen?
Doorlopend van 10 tot 16 uur.
Zeewier heeft de toekomst
NIOZ Zeewiercentrum
Er is grote behoefte aan alternatieve plantaardige bronnen van eiwit. Zeewier is daar een goede kandidaat voor. Zeewier is de verzamelnaam voor planten uit zee. Zeewier heeft geen kostbare landbouwgrond of zoetwater nodig. Bekijk de experimentele zeewiertanks waarin NIOZ onderzoekt hoe zeewier grootschalig verbouwd kan worden.
Naast de onderzoekers staat het bedrijf YourWell klaar met zeewierhapjes die u kunt proeven. Het bedrijf maakt naast eetbare proucten ook cosmetica van zeewier.
Doorlopend van 10 tot 16 uur.
