~ For Dutch scroll down ~

Japanese oyster

As an example, Thieltges cites the Pacific oyster. This large "cousin" of the native flat oyster was once brought to our regions for consumption on the assumption that the animal would not be able to reproduce here in the cold waters of the North Sea and Wadden Sea, but that turned out to be a miscalculation. There are now large reefs of these exotic oysters in both the Wadden Sea and the Delta. Thieltges: "At first, biologists were afraid that this species would push out the native shellfish, but that hasn't happened. The enormously large Pacific oysters do compete for food with other shellfish seeking to filter algae from the water. Yet no native shellfish have disappeared because of the arrival of this species."

Meanwhile, the reefs of Pacific oysters do form a base from which many other organisms benefit, Thieltges knows. "Oyster reefs have become a base for the establishment of new mussels. These find protection in such a reef against crabs, for example. In a similar way, we see that more biodiversity occurs around exotic Japanese wireweed than around native sea weeds."

Poor Wadden

According to Thieltges, it is no coincidence that the Wadden Sea, of all places, sometimes benefits from the introduction of species from elsewhere. "The Wadden Sea is relatively poor on species, with lots of dynamics due to wind, currents and tides and a bottom of mainly sand and silt. Areas nearby have relatively much more biodiversity. It is therefore not surprising that from those richer environments in the surrounding area species easily migrate to the Wadden Sea and enrich biodiversity there."  

Thieltges and colleagues write in their article that the Wadden Sea is relatively young geologically speaking. "Then it is normal that there is less diversity and a lot of influx with species from outside." The researchers expect that with changes in climate, we may yet have a lot of benefits, especially with the alien species in the Wadden Sea. "When it gets warmer, it's often the outsiders that are more resistant to those new conditions."

Left: Japanese wireweed, Sargassum muticum. Right: Pacific oyster

Vigilance

Like the organizers of the Invasive species awareness week, who mainly want to bring awareness to the problems, Thieltges emphasizes that it is good to prevent the spread of plants or animals, for example through ballast water in ships, as much as possible. "Introducing foreign species always carries a risk. But with regard to the invasive species that are already there or that come our way spontaneously, a somewhat more positive view is certainly justified."   

‘Exoten kunnen ook wat toevoegen aan natuur’

Planten of dieren die – per ongeluk of expres – vanuit verre streken in de natuur worden gebracht, kunnen voor grote problemen zorgen. Dergelijke exoten staan, zeker wanneer ze ook nog eens ‘invasief’ zijn, en inheemse soorten wegdrukken, dan ook in een negatief daglicht. Maar onderzoek in de Waddenzee laat zien dat exoten vaak ook een positieve bijdrage kunnen leveren aan de biodiversiteit. Dat schrijft een internationale groep biologen in een recente editie van het wetenschappelijk tijdschrift Marine Biodiversity. “Dit is zeker geen pleidooi om nu maar ongeremd planten en dieren van elders binnen te halen”, waarschuwt marien ecoloog professor David Thieltges van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, het NIOZ en de Rijksuniversiteit Groningen. “Maar een wat opener blik op exoten zou wel terecht zijn.”

Japanse oester

Als voorbeeld noemt Thieltges de Japanse oester. Die grote ‘neef’ van de inheemse platte oester is ooit voor de consumptie naar onze streken gehaald, in de veronderstelling dat het dier zich hier in het koude water van Noordzee en Waddenzee toch niet zou kunnen voortplanten, maar dat bleek een misrekening. Inmiddels liggen er grote riffen van deze exotische oesters in zowel de Waddenzee als de Delta. Thieltges: “In eerste instantie waren biologen bang dat deze soort de inheemse schelpdieren zou wegdrukken, maar dat is niet gebeurd. De enorm grote Japanse oesters concurreren wel om voedsel met andere schelpdieren die algen uit het water willen filteren. Toch zijn er geen inheemse schelpdieren verdwenen door de komst van deze soort.”

De riffen van Japanse oesters vormen inmiddels wel een basis waarvan heel veel andere organismen profiteren, weet Thieltges. “De oesterriffen zijn een basis geworden voor de vestiging van nieuwe mosseltjes. Die vinden in zo’n rif bescherming tegen bijvoorbeeld krabben. Op eenzelfde manier zien we dat rond exotisch Japans bessenwier meer biodiversiteit voorkomt dan rond inheemse wieren.”

Arme Wadden

Het is volgens Thieltges niet toevallig dat uitgerekend de Waddenzee soms profiteert van de introductie van soorten van elders. “De Waddenzee is relatief soortenarm, met heel veel dynamiek door wind, stroming en getij en een bodem van vooral zand en slib. Gebieden in de omgeving hebben relatief veel meer biodiversiteit. Het is dan ook niet verwonderlijk dat vanuit die rijkere milieus in de omgeving makkelijk soorten naar de Wadden komen en daar een verrijking van de biodiversiteit geven.”   

Thieltghes en collega’s schrijven in hun artikel dat de Waddenzee geologisch relatief jong is. “Dan is het dus normaal dat er minder diversiteit is en veel instroom met soorten van buiten.” De onderzoekers verwachten dat we met de veranderingen van het klimaat nog wel eens veel plezier kunnen beleven, juist met de exoten in de Waddenzee. “Wanneer het warmer wordt, zijn het vaak de exoten die beter tegen die nieuwe omstandigheden bestand zijn.”

Waakzaam

Net als de organisatoren van de Week van de invasieve exoten, die vooral bewustwording van de problemen willen brengen, benadrukt Thieltges dat het goed is om het verspreiden van planten of dieren, bijvoorbeeld via ballastwater in schepen, zo veel mogelijk te voorkomen. “Het introduceren van vreemde diersoorten brengt altijd een risico met zich mee. Maar ten aanzien van de exoten die er nu eenmaal al zijn of die spontaan onze kant op komen, is een wat positiever kijk zeker terecht.”