Er is de afgelopen jaren veel te doen geweest over de vraag hoe de Nederlandse Waddenzee zal reageren op de combinatie van klimaatverandering en delfstoffenwinning. De Waddenacademie en het Programma naar een Rijke Waddenzee hebben daarom gezamenlijk een aantal experts (prof.dr. Bert Vermeersen NIOZ/TUD: zeespiegelstijging; prof.dr. Peter Fokker TNO: bodemdaling; prof.dr. Zhen Bin Wang TUD/Deltares: sedimentatie; dr. Ad van der Spek: Deltares/UU: synthese) gevraagd om een state-of-the-art overzicht te geven van de wetenschappelijke kennis ten aanzien van de verwachte zeespiegelstijging, de bodemdaling en de sedimentatie van zand en slib in de Waddenzee.

Doel van de studie is het schetsen van een objectief beeld voor alle partijen in en om de Nederlandse Waddenzee die betrokken zijn bij deze vraagstukken. De volledige studie is verschenen als Special Issue van het Netherlands Journal of Geosciences en is als Open Access publicatie hier te downloaden. 

Gaat de Waddenzee 'verdrinken'?
Speciale aandacht in de studie wordt gegeven aan het samenstellen van de best mogelijke toekomstprojecties voor de 21e eeuw (2030, 2050 en 2100), met als hoofdvraag wanneer de combinatie van zeespiegelstijging en bodemdaling sneller kan gaan dan de sedimentatie in de Waddenzee. Als dat gebeurt, komen droogvallende platen steeds dieper te liggen zodat de Waddenzee als het ware gaat verdrinken. Dat zou de huidige natuurwaarden aantasten.

Vier hoofdconlusies:
De belangrijkste conclusies van de studie voor de Nederlandse Waddenzee zijn als volgt:

  • Vooralsnog stijgt de zeespiegel minder hard dan de wadbodem, dit blijkt uit metingen. Anders gezegd: gemiddeld wordt de Waddenzee steeds ondieper en het areaal aan wadplaten wordt groter. Dit is de voortzetting van een ontwikkeling die zich al bijna 100 jaar voordoet, mede veroorzaakt als reactie op inpolderingen en grote afsluitingen uit het verleden (zoals Zuiderzee en Lauwerszee).
  • Vooralsnog laten de metingen in de Waddenzee nog geen versnelling van de zeespiegelstijging zien. Verwacht wordt echter dat de effecten van klimaatverandering en daarmee gepaard gaande zeespiegelstijging in de toekomst zullen gaan toenemen. Het tijdpad en de mate waarin is nog onzeker en hangt onder andere af van het verminderen van de CO2 emissies en de daarmee samenhangende opwarming.
  • Bij een weinig voortvarend mondiaal broeikasgasbeleid zullen delen van de westelijke Waddenzee de zeespiegelstijging mogelijk vanaf 2030 niet meer kunnen bijhouden. Dit leidt tot een toenemend verlies aan intergetijdegebied en bijbehorende natuurwaarden.
  • In alle klimaatscenario’s blijkt de zeespiegelstijging door klimaatverandering gemiddeld genomen een veelvoud van de verwachte bodemdaling door delfstoffenwinning en de bodemdaling door natuurlijke (geologische) processen.

Afsmelting landijs
De zeespiegelstijgingsscenario’s in deze studie zijn vergelijkbaar met de huidige deltascenario’s die het Deltaprogramma hanteert. In de beschouwde scenario’s is nog geen rekening gehouden met mogelijke versnelde afsmelting van landijs (vooral op Antarctica), want de onzekerheden hierover zijn vooralsnog groot. Op Prinsjesdag 2018 heeft het Deltaprogramma een studie uitgebracht waarin deze mogelijke versnelling wel is meegenomen. Hieruit volgt dat vanaf 2050 de kans bestaat op een snellere verdrinking van delen van de Nederlandse Waddenzee dan hierboven weergegeven, ook bij naleving van het 'Parijs-akkoord'.