Short summary
In the North Atlantic Ocean, warm and salty surface waters are transported northward and are responsible for a relatively mild climate in Europe. In the deep sea cold and fresh waters flow southward. This circulation is also known as overturning. Due to climate change this overturning is predicted to weaken with a potential impact on European climate. For better predictions of those future changes long-term ocean observations are needed that monitor the currents contributing to this overturning process.

The aim of this thesis was to better understand the mechanisms driving one of those currents in the Irminger Sea, southeast of Greenland: the Irminger Current (IC). The IC brings warm and salty waters from the subtropics northward. With the use of instruments that record current velocity, temperature and salinity I showed that the strength of the IC on long time scales is driven by changes in the ocean’s density over the whole Irminger Sea. I further showed that in response to very low salinity waters that arrived in the IC in 2016, the current brings lighter waters northward with a potential impact on overturning. I also studied where the waters feeding the IC come from. One part originates from further east, in the Iceland Basin, but some waters also originate from the Irminger Sea itself.

As the IC contributes to the overturning, mechanisms and changes described in this thesis are important to better understand potential future changes in overturning.

Verborgen onder de oppervlakte

De Noord-Atlantische omwentelingscirculatie reguleert het klimaat in Europa door warm water noordwaarts en koud water zuidwaarts te transporteren. Nora Fried heeft haar promotieonderzoek gericht op de Irminger Stroom, onderdeel van deze circulatie. Een beter begrip van de mechanismen en werking van deze stroom, geeft meer inzicht in de mogelijke toekomstige veranderingen in de omwentelingscirculatie. Op 18 december verdedigt ze haar proefschrift aan de Universiteit Utrecht.

Korte samenvatting
In de Noord-Atlantische Oceaan wordt warm en zout oppervlaktewater noordwaarts getransporteerd en is verantwoordelijk voor een relatief mild klimaat in Europa. In de diepzee stromen koude en zoete wateren zuidwaarts. Deze circulatie wordt ook wel omwentelingscirculatie genoemd. Als gevolg van klimaatverandering wordt voorspeld dat deze circulatie zal verzwakken, met mogelijke gevolgen voor het Europese klimaat. Voor betere voorspellingen van deze toekomstige veranderingen zijn oceaanwaarnemingen op lange termijn nodig die de stromingen monitoren die bijdragen aan dit kantelproces.

Het doel van dit proefschrift was om de mechanismen die een van die stromingen in de Irminger Zee, ten zuidoosten van Groenland, aandrijven beter te begrijpen: de Irminger Stroom (IC). De IC brengt warme en zoute wateren vanuit de subtropen noordwaarts. Met behulp van instrumenten die stroomsnelheid, temperatuur en zoutgehalte registreren, heb ik aangetoond dat de sterkte van de IC op lange tijdschalen wordt gestuurd door veranderingen in de dichtheid van de oceaan over de hele Irminger Zee. Verder toonde ik aan dat in reactie op wateren met een zeer laag zoutgehalte die in 2016 in de IC arriveerden, de stroming meer lichtere wateren noordwaarts brengt met een mogelijke impact op de omwentelingscirculatie. Ik heb ook bestudeerd waar de wateren die de IC voeden vandaan komen. Een deel komt van verder naar het oosten, in het IJslandse bekken, maar sommige wateren komen ook uit de Irminger Zee zelf.

Aangezien de IC bijdraagt aan de omwentelingscirculatie, zijn de mechanismen en veranderingen die in dit proefschrift beschreven worden belangrijk om mogelijke toekomstige veranderingen in de omwentelingscirculatie beter te begrijpen.