Prof. dr. Wim J. Wolff heeft veel voor waddengebieden wereldwijd betekend. Zo stond hij aan de basis van grootschalige onderzoeksprogramma’s in de Waddenzee en de Banc d’Arguin (Mauritanië) en aan de ontwikkeling van een beheervisie voor de Waddenzee.

Wim Wolff bestudeert hoe bodemdieren een wadplaat opzwemmen tijdens opkomend water.
Banc d’Arguin, 1985. Foto: Bruno Ens

Wim wist als geen ander het belang van onderzoek en onderzoeksresultaten onder de aandacht van beheerders en overheden te brengen. Vanwege zijn brede kennis van zaken was hij een veelgevraagd lid van wetenschappelijke commissies, waaronder de internationale wetenschapscommissie van het NIOZ. Door de combinatie van deze kennis en zijn kalme uitstraling werd Wim ook vaak uitgenodigd als voorzitter voor begeleidingscommissies en bijeenkomsten rond politiek gevoelige ontwikkelingen in waddengebieden, zoals die rond mechanische kokkelvisserij, mosselkweek en gaswinning. Als NIOZ zijn we hem zeer erkentelijk voor alles wat hij voor ons instituut en voor het onderzoek in kustgebieden heeft betekend.

Tussen 1965 en 1975 werkte Wim bij het toenmalige Delta Instituut voor Hydrobiologisch Onderzoek in Zeeland, aanvankelijk als onderzoeker en later als werkgroepleider, waar hij onder meer de gevolgen van afsluiting voor de Oosterschelde bestudeerde. In die tijd was hij ook lid van de Werkgroep Waddengebied die, onder voorzitterschap van de net gepensioneerde NIOZ-directeur Jan Verwey, zich zorgen maakte over de toekomst van de Waddenzee. Pogingen van de werkgroep om mogelijke effecten van op stapel staande menselijke activiteiten in kaart te brengen werden gefrustreerd omdat bestaande data en kennis over het waddengebied enorm versnipperd en lang niet altijd ontsloten waren. In 1974 bracht de commissie Mazure advies uit om de Waddenzee niet in te polderen, waarop het Rijksinstituut voor Natuurbeheer besloot om een afdeling Estuariene Ecologie op te zetten, op Texel. Wim werd in 1975 gevraagd hoofd van die afdeling te worden. Nadat het de penningmeester van de werkgroep was gelukt om een aanzienlijke subsidie (1 miljoen gulden) uit een loterijactie voor natuurbescherming te verwerven, kon Wim echt aan de slag om deze kennis te gaan bundelen.

Wim nam aanvankelijk intrek in het NIOZ-gebouw op Texel omdat hij daar samen kon werken met andere waddenonderzoekers en omdat zich daar de enige en echte mariene bibliotheek bevond. Later verhuisde hij met zijn groep naar het voormalige RIVO mosselproefstation, pal naast het NIOZ. Tussen 1975 en 1983 heeft hij als hoofdredacteur, samen met vier redactieleden en 120 internationale collega’s het lijvige 'Ecology of the Wadden Sea' geproduceerd, een standaardwerk bestaande uit 11 samenvattende rapporten die samen ruim duizend pagina’s beslaan. Het schrijven van de deelrapporten intensiveerde de trilaterale samenwerking tussen wetenschappers, het uitkomen van het standaardwerk zette de Waddenzee onomstotelijk internationaal op de kaart. Deze bron van informatie heeft generaties van onderzoekers en beleidsmedewerkers beïnvloed en daarmee bijgedragen aan de trilaterale samenwerking op regeringsniveau, wat onder meer leidde tot de aanwijzing van de Waddenzee als UNESCO Werelderfgoed in 2009.

Als deeltijdhoogleraar Aquatische Ecologie (WUR; 1989-1995) en als hoogleraar Mariene Biologie (RUG; 1996-2005) heeft hij tientallen promovendi begeleid in hun kustonderzoek, variërend van het dieet van vissen onder Antarctische ijs tot migrerende nonnetjes op het Groninger wad. Veel van Wim’s gepromoveerden is nu in beheer en onderzoek van kustgebieden werkzaam. De wetenschappelijke belangstelling van Wim zelf ging steeds meer uit naar het grotere geheel, zoals een complete beschrijving van oorzaken van uitsterven van soorten in de Nederlandse kustwateren gedurende de afgelopen 2000 jaar en het in kaart brengen van de voedselkringloop voor de kust van Mauritanië.

Wim Wolff heeft in vele commissies en werkgroepen zitting gehad, die hebben bijgedragen aan versterking van het onderzoek in kustgebieden in het algemeen en die in de Waddenzee in het bijzonder. Zo was hij onder meer lid van de Commissie Mariene Biologie van de Nederlandse Raad voor Zeeonderzoek, lid van de Wadden Advies Raad en lid van de Internationale Wetenschapscommissie van het NIOZ. Hij was voorzitter van onder meer de NWO commissie voor Antarctisch onderzoek en de begeleidingscommissie van het overheidsonderzoeksprogramma naar de effecten van de schelpdiervisserij en maakte zich sterk voor de oprichting van de Waddenacademie. Als erkenning voor zijn grote verdiensten voor zowel de nationale als internationale natuurbescherming is Wim Wolff in 2005 tot Officier in de Orde van Oranje Nassau benoemd.