Dieren leren ook door ervaring

~~~ for english scroll down ~~~

‘Dieren zijn geen voorgeprogrammeerde machines die precies doen wat hun DNA dicteert.’ Dat is de vaste overtuiging van gedragsbioloog dr. Thomas Oudman. ‘Voor mijn promotieonderzoek heb ik kanoeten bestudeerd. Die leren in de loop van hun leven dat het geen zin heeft om in Afrika soortgenoten op te zoeken als ze voedsel willen zoeken. De schelpen die kanoeten graag eten zijn daar zo verspreid, dat je beter je eigen plekje kunt opzoeken. In onze Waddenzee is het juist wél slim om je bij soortgenoten aan te sluiten. Daar liggen de schelpen in dichte banken, dus als je één kanoet ziet eten, dan weet je dat daar meer voedsel te vinden is.’

Aanpassen aan de omstandigheden

‘Uiteindelijk is gedrag veelal een kwestie van aanpassen aan de omstandigheden. En die omstandigheden kunnen door bijvoorbeeld het veranderende klimaat behoorlijk verschuiven. Dat zie ik in mijn huidige onderzoek aan brandganzen en ijsberen op Spitsbergen. In het noorden gaat de klimaatverandering harder dan bij ons. IJsberen komen daardoor steeds vaker in de knel. Een paar dieren hebben op een gegeven moment geleerd dat je ook ganzeneieren kan eten, omdat het jagen op zeehonden steeds moeilijker wordt en dat leren ze vervolgens ook aan hun jongen. Zo ontstaan nieuwe “ijsberentradities”. Ganzen moeten zich daar ook weer op aanpassen.’

Ervaring

‘Wat ik in ieder geval heb geleerd is dat ervaring ook voor dieren heel belangrijk is. Jonge ganzen bijvoorbeeld, die sluiten zich op de trek bij verschillende groepen oudere dieren aan. Ook hun gewoontes worden zo als traditie doorgegeven. Soms passen oudere vogels de tradities aan, omdat ze door ervaring hebben geleerd waar betere pleisterplaatsen liggen. Dat blijkt dus ook geen informatie die in hun DNA vastgebakken ligt. Fascinerend vind ik dat. Dichteres Margreet Schouwenaar zegt het heel mooi: ‘En altijd weer die verbazing dat alles verandert, als weer op een zomerdag.’ Het is geweldig om daar als wetenschapper een heel klein tipje van een sluier op te kunnen lichten.’

Meer informatie over het onderzoek van Thomas vind je hier.

Animals also learn by experience

‘Animals are not pre-programmed machines that do exactly what their DNA dictates.’ That is the firm conviction of behavioural biologist Dr Thomas Oudman. ‘For my doctoral research, I studied knots. In the course of their lives, they learn that there’s no point in seeking out your own kind in Africa if you want to find food. The shellfish that knots like to eat are so scattered there that it’s better to find your own spot. In the Dutch Wadden Sea, however, it does make sense to join others of your species. There the density of shellfish on the mud banks is high, so if you see one knot feeding, you know there’s more food to find there.’

Adapting to circumstances

‘In the end, behaviour is often a matter of adapting to the circumstances. And those circumstances can shift dramatically due to changing climate, for example. I see this in my current research on barnacle geese and polar bears on Spitsbergen. Climate change is happening faster in the north than it is here. As a result, polar bears face increasing problems. At one point some animals discovered that they could also eat goose eggs, because hunting seals is getting harder and harder – and they are now teaching this to their young. This is how new “polar bear traditions” develop. Geese will have to adjust to this as well.’

Experience

‘What I’ve learned in any case is that experience is very important for animals as well. Young geese, for example, join different groups of older birds during their migration. This ensures that their habits are passed on as tradition. Sometimes older birds adapt the traditions, because they’ve learned from experience where to find better resting places. This information does not appear to be embedded in their DNA either. I find this fascinating. Poet Margreet Schouwenaar puts it beautifully: ‘And time and again this amazement that everything changes, like weather on a summer’s day.’ It’s fantastic to be able to lift a tiny corner of the veil on this as a scientist.’

More information on the research of Thomas your can find here.