NIOZ@Sea I Waddenzee onderzoek SIBES 2020

Vrijdag 10 juli 2020

Het SIBES team 'rockt' het veldwerk en legt ondertussen ingewikkelde wetenschap uit. Dit keer een swingende update vanaf de RV Navicula met een korte compilatie van het veldwerk en een langere versie voor wie er geen genoeg van krijgt. Samengesteld door Dennis Mosk.

Woensdag 1 juli 2020 

Ondersteuning

Zonder ondersteuning geen onderzoek. Vandaag de dag doet bijna geen onderzoeker zijn of haar onderzoek alleen. Van idee tot uitvoering, alles is teamwork. Ook het SIBES-onderzoek zou zonder ondersteuning niet bestaan. En niet allemaal krijgen ze de credit die ze verdienen.

Om te beginnen bij de schepen. Een schipper die ons brengt waar we ons werk kunnen doen en ons weer ophaalt wanneer we klaar zijn, die het weer in de gaten houdt en het getij. En dit jaar hebben we wel twee schippers op twee schepen, die elkaar ook nog eens op de hoogte moeten houden van waar wij van de wadplaten af komen. We zijn soms wel een kilometer of vijftien van de schepen aan het werk en vaak uit het zicht. Communicatie tussen de rubberboten en de schipper(s) is dan van groot belang.

Daarnaast hebben we een kok aan boord. Een groot deel van de sfeer aan boord valt of staat met goed en gezond eten. We verbruiken tijdens het monsteren vanuit de rubberboot of lopend over het wad heel wat energie. Dat moet allemaal weer aangevuld worden, en de kok vindt het ook niet erg als je een beetje meer calorieën binnenkrijgt dan dat er uit gaan. Er is altijd meer eten.

De monster apparatuur die we gebruiken is ontworpen door onze eigen afdeling, de lange steekbuis is een creatie van Anne Dekinga, maar ook door de technische afdeling. Bij onze werkplaatsen kunnen alle monster benodigdheden vervaardigd worden. Niet altijd even high-tech, maar praktisch voor ons. Steekbuizen, lang en kort. Zeven, groot en klein. De linialen, waar we het monster mee verdelen, en zelfs de klemborden waarop de monsterkaartjes en veldformulieren zitten. Allemaal door het NIOZ gemaakt. En dan komen we meestal ook pas op het laatste moment met verzoeken, die bijna altijd in te passen zijn. Ook zorgen ze ervoor dat we genoeg benzine bij ons hebben om de rubberboten aan de gang te houden. Per seizoen gaat er meer dan een kuub benzine doorheen.

De hele veldcampagne wordt georganiseerd en uitgevoerd door onderzoeksassistenten van de afdeling Kustsystemen. Dan worden de monsters verzameld, maar dan zijn we er nog niet. Verzamelen is één. Het uitzoeken van de monsters, de determinatie en de verwerking tot alle 405.848 (in 2019) verzamelde organismen per jaar geordend als getallen in de database staan wordt gedaan door een grote ploeg benthos specialisten op het laboratorium aangevuld met studenten en stagiaires van over de hele wereld.

Samen klaren we de klus.

Maandag 29 juni 2020

Citizen Science

Binnen het SIBES-project hebben we het geluk dat we regelmatig hulp krijgen van enthousiaste Citizen scientists. Mensen die op vrijwillige basis één of twee weken met ons mee te varen om te helpen met de bemonstering, het wad van een andere kant te zien, op plekken te komen waar je normaal niet kan komen en om meer te leren over het wad, onderzoek en het werken op een schip. Tijdens een seizoen van zeven tot acht weken monsteren gaan er gemiddeld 15-20 verschillende mensen mee. Van studenten die willen proeven aan zeeonderzoek tot gepassioneerde wadenthousiastelingen die het wad van een andere kant willen zien en onderzoek een warm hart toedragen.

Maar dit jaar is anders. Vanwege alle Corona maatregelen konden er geen vrijwilligers mee varen. We hebben nu alleen NIOZ-personeel aan boord, het lab is bijna leeg. Vanwege Corona hebben we besloten om met dezelfde ploeg vier weken aaneengesloten aan boord te blijven. De eerste twee weken op anderhalve meter afstand van elkaar om de quarantaine door te komen. Met z’n allen aan boord van een schip werken en verblijven in deze tijd vereist een zekere discipline. Maar nu zijn we erdoor, iedereen is gezond en voelt zich goed. De komende tijd kunnen we aan boord weer een beetje normaal doen. Hoewel het afstand houden toch snel in je systeem gaat zitten, je stapt automatisch een nisje in als iemand erlangs moet en bij elkaar op schoot zitten is sowieso niet nodig.

Volgend jaar hopen we weer een normaal seizoen te draaien waarin de Citizen scientists weer een plekje hebben. Want het is ook wel erg leuk om al die verschillende mensen van uiteenlopende pluimage mee te hebben en enthousiast te maken voor het wad en de waarde ervan te laten zien. Misschien zit de minister-president m/v van de toekomst er wel bij.

Hierbij een hartelijk dank je wel voor alle mensen die de afgelopen jaren met ons meegevaren hebben, en een welgemeend sorry voor iedereen die graag dit seizoen mee wilde maar niet mocht. Voor volgend jaar houden we een plekje voor jullie vrij.

Zondag 28 juni 2020 

Slecht weer

De afgelopen twee weken hebben we prachtig weer gehad, maar ons geluk is nu toch een beetje op. In de Dollard werden we getrakteerd op onweer, hagel, harde wind en heel veel regen. In de afgelopen dertien seizoenen zijn we twaalf keer in de Dollard geweest, voor het eerst in 2009. Het lijkt alsof we daar altijd slecht weer hebben, in ieder geval zijn de mooie dagen ons niet zo bij gebleven. Dit jaar was extra bar. Windkracht 12 op de meter, slagregens, onweer en hagelstenen zo groot als ijsklontjes. Met Bram, de schipper van de Navicula, bij de radar en de radio’s bij de hand konden we tussen de buien door toch de 196 monsterpunten in de Dollard bemonsteren. Eind goed, al goed.

De Dollard het meest oostelijke gebied binnen de Nederlandse Waddenzee waar we monsterpunten hebben liggen en we vonden het tijd voor een groepsfoto. Tien mensen die in deze rare tijd, in april werd dit seizoen nog als verloren beschouwd, deze monstertocht tot een goed einde zullen brengen.

Na de Dollard rest ons een vrij lange reis westwaarts richting Griend waar we een groot deel van de resterende monsterpunten hebben liggen. Het voordeel van een zeilschip als deel van de expeditie vloot is dat je zou kunnen zeilen als de wind goed staat. Helaas is de wind voor het werk de afgelopen weken uitstekend geweest, om te zeilen zat het meestal tegen. Maar vanuit de Dollard, langs Delfzijl en Eemshaven werden we toch getrakteerd op een zeilbare wind op weg naar het Noorden. 9,8 knopen lopen met 0% emissie. Vanaf Eemshaven naar het westen moesten we dan wel weer verder op de motor.

De komende dagen ziet het weer er ook niet zo goed uit, veel wind en vanuit de verkeerde hoek. Ook het monsteren zal lastig worden. Gelukkig hebben we de afgelopen tijd meer monsterpunten kunnen bemonsteren dan vooraf gepland en lopen we voor op schema. Daarom kunnen we nu een dag “verwaait” liggen in Lauwersoog. Morgen eerst maar eens bij Griend komen en dan gaan we van daar uit verder plannen.

Woensdag 24 juni 2020

De rubberboten waarmee we werken zijn voor ons van cruciaal belang. Per seizoen varen de meeste van ons wel 1500 tot 2000 kilometer in de rubberboot. De meeste monsterpunten binnen het SIBES programma worden met hoogwater bemonsterd. Bij mooi weer zoals nu is dit gesneden koek. Maar als het weer wat ruiger wordt, en we werken meestal door tot en met windkracht zes, komt het er op aan. Een goede rubberboot is dan letterlijk van levensbelang. Als werkplatform, maar ook om ons van A naar B te brengen. In weer en wind. Tot nu toe werkten we altijd met rubberboten afkomstig uit het watersport segment bedoeld voor recreatief gebruik. Op zich goede boten, maar na tien jaar intensief gebruik zijn ze wel aan vervanging toe.

Gelukkig zit er tegenover het NIOZ, in Den Helder, een bedrijf dat rubberboten bouwt bedoeld om mee te werken. WorkRibs Holland heeft samen met het SIBES team, speciaal afgestemd op het SIBES programma, een boot ontworpen en gebouwd die aan al onze eisen voldoet. Een zwaar gebouwde boot van vierenhalve meter die perfect bij ons zware gebruik van de boot past. Deze bemonsteringscampagne varen we er voor het eerst mee. Als test voor volgend jaar wanneer we met vier van deze boten rondvaren. Op de vervanger van de Navicula zullen er zelfs zes passen.

Donderdag 18 juni 2020

De  monsterklus is weer begonnen. Dit jaar in gezelschap van het bruine vloot schip 'Ideaal'. Vanwege de coronamaatregelen biedt het schip extra ruimte voor onderzoekers en bemanning.

Maandag 6 juni

De SIBES teamleden 'rocken' het veldwerk en leggen tegelijkertijd ingewikkelde wetenschap uit. Twee swingende video updates vanaf RV Navicula.